Jak czytać oznaczenia na butelce oleju silnikowego?
Regularna wymiana oleju silnikowego jest konieczna, aby zachować sprawność jednostki przez długi czas. Istotny jest również odpowiedni olej silnikowy – niewłaściwie dobrany środek smarny nie tylko nie spełni swojej funkcji. Może również doprowadzić do uszkodzenia silnika. Producenci samochodów podają w instrukcji, jakie parametry powinny mieć oleje stosowane w ich modelach. Właściwości oleju określają symbole umieszczane na opakowaniach. Aby dopasować odpowiedni środek smarny, warto znać oznaczenia oleju silnikowego.
Podział olejów silnikowych ze względu na bazę olejową obejmuje: oleje syntetyczne, oleje mineralne oraz oleje półsyntetyczne. Różnią się między sobą właściwościami oraz sposobem wytwarzania.
Produkowane są poprzez syntezę związków chemicznych. Charakteryzują się najlepszą jakością oraz największym zaawansowaniem technologicznym. Olej syntetyczny ma stosunkowo rzadką konsystencję, dzięki czemu lepiej rozprowadza się po elementach silnika w trakcie rozruchu. Wytrzymuje najwyższe temperatury i sprawdza się podczas pracy na wysokich obrotach.
Wytwarza się je w procesie rafinacji ropy naftowej, a następnie poddaje procesowi uszlachetniania. Olej mineralny ma wyższą lepkość niż olej syntetyczny. W mniejszym stopniu uszkadza uszczelki. Jest polecany do starszych silników. Może mieć w swoim składzie siarkę i węglowodory. W trakcie pracy olej mineralny wydziela tlenek węgla oraz dwutlenek węgla. W silniku pracującym na oleju mineralnym pojawiają się zanieczyszczenia w postaci nagaru.
Olej półsyntetyczny powstaje na bazie oleju mineralnego, ale zawiera domieszkę oleju syntetycznego. Jest produktem pośrednim, stanowiącym kompromis między olejem syntetycznym a mineralnym.
Najpopularniejsze oznaczenie olejów silnikowych opisuje ich klasę lepkości SAE. Podział został opracowany przez Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji SAE (ang. Society of Automotive Engineers). Obecnie stosowane oleje to produkty wielosezonowe, dlatego oznaczenie lepkości oleju opisuje ten parametr dla sezonu zimowego oraz letniego. Co oznaczają liczby na oleju silnikowym?
Oznaczenie lepkości oleju w sezonie zimowym jest widoczne na początku zapisu. Bezpośrednio po nim pojawia się litera W (ang. winter – zima). Wyróżniamy 6 niskotemperaturowych klas lepkości olejów silnikowych: 0W, 5W, 10W, 15W, 20W oraz 25W. Im mniejsza liczba występuje w tym oznaczeniu, tym lepiej olej sprawdzi się w ujemnych temperaturach.
Po oznaczeniu niskotemperaturowej lepkości oleju znajduje się symbol mówiący o lepkości w wysokich temperaturach. W tym wypadku wyróżnia się 5 klas: 20, 30, 40, 50 i 60. Im większa jest liczba określająca klasę lepkości, tym wyższa może być temperatura otoczenia, w której olej silnikowy zachowa właściwą lepkość.
Przykładowe oznaczenia olejów silnikowych mogą przyjmować formę 5W30 lub 5W40. Obydwa posiadają tę samą klasę lepkości w ujemnej temperaturze. Oznaczenie 5W mówi, że są w stanie zachować optymalną lepkość do temperatury -30°C.
Drugi człon oznaczeń oleju 5W30 i 5W40 jest różny. Zatem oleje silnikowe inaczej zachowają się w dodatnich temperaturach. Według SAE olej o wysokotemperaturowej lepkości „30” oferuje optymalne właściwości do 20°C. W przypadku drugiego oleju o lepkości oznaczonej liczbą „40” optymalne właściwości są zachowane do 35°C.
Zaletą oleju 5W40 jest grubszy film olejowy, przez co lepiej chroni on elementy silnika. Częsta jazda z wysoką prędkością, czy długi czas spędzany w korkach przemawiają za wybraniem 5W40. Olej silnikowy o oznaczeniu 5W30 z kolei łatwiej przepływa przez system smarowania, przez co szybciej dociera w zakamarki silnika i skuteczniej oczyszcza elementy jednostki. Ten rodzaj oleju lepiej sprawdzi się podczas spokojnej jazdy.
Oleje silnikowe o większym zakresie temperatury, w której utrzymują optymalną lepkość, szybciej ulegają zużyciu. Wybór klas lepkości, podobnie jak innych parametrów opisanych przez oznaczenia oleju, należy zawsze opierać o zalecenia producenta samochodu.
API, czyli Amerykański Instytut Nafty (ang. American Petroleum Institute) opracował klasyfikację olejów silnikowych. Dzieli ona oleje na grupy:
Po literze określającej grupę występuje kolejna litera mówiąca o kategorii. W przypadku silnika benzynowego są to litery od A do P, a kategorie diesla opisują litery od A do K. Oznaczenia oleju silnikowego API dla silników diesla mogą mieć dodatkowo podnormy, opisywane cyfrą na końcu oznaczenia np. CJ-4.
W grupie “F” istnieje obecnie jedna kategoria – FA-4. Opisuje ona oleje silnikowe opracowane do stosowania z olejem napędowym o zawartości siarki do 15 ppm (0,0015% wagi oleju napędowego). Zostały zaprojektowane do zwiększonej ochrony przed utlenianiem oleju, utratą lepkości w wyniku ścinania i napowietrzania oleju a także zabezpieczenia podzespołów takich jak katalizator czy filtr cząstek stałych.
Im dalsza litera alfabetu pojawia się po “S” lub “C”, tym nowszą normę spełnia olej. Obecnie najwyższą klasą olejów do silników benzynowych jest SP. Najnowsze normy silników diesla spełnia natomiast olej o oznaczeniu CK-4. Jeden olej może należeć jednocześnie do kilku klas. Oznaczenie oleju silnikowego może wówczas przyjąć przykładowo formę: API SL/CF/CF-4.
Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pojazdów ACEA (ang. European Automobile Manufacturers’ Association) także opisało swoje normy klasyfikacji olejów silnikowych. Zostały one podzielone na cztery klasy:
Po literze określającej grupy A i B pojawia się cyfra od 1 do 5. W przypadku olejów z symbolem C wykorzystywane są cyfry od 1 do 4. Oleje z grupy E mogą być oznaczone cyfrą od 1 do 9. Im wyższa cyfra, tym lepsze są właściwości oleju w zakresie zabezpieczania silnika przed zużyciem.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby stosować olej silnikowy o wyższym oznaczeniu ACEA, niż rekomenduje producent samochodu. Przykładowo, jeżeli silnik samochodu jest przystosowany do pracy na oleju A3, to można użytkować go na oleju A4. Nie wolno jednak obniżać klasy rekomendowanej przez producenta, więc nie należy zalewać go olejem A2.
Jeden olej, podobnie jak w przypadku API, może jednocześnie być zakwalifikowany do kilku klas. Jego oznaczenie przyjmuje wówczas przykładowo formę: A5/B5.
Producenci samochodów określają, jakie klasy lepkości oraz jakości oleju sprawdzą się w ich modelach. Aby mieć pewność, że zakupiony olej spełni swoją funkcję, należy stosować się do ich zaleceń. W przeciwnym wypadku źle dobrany olej może doprowadzić do uszkodzenia silnika. Przy doborze oleju warto również skonsultować się z mechanikiem, który po zapoznaniu się ze stanem silnika może doradzić najlepszy wybór na danym etapie eksploatacji jednostki. Wiedząc, jakie są oznaczenia olejów silnikowych, można zakupić właściwy środek na podstawie zaleceń producenta samochodu oraz serwisu.
Układ Hamulcowy