Sprzęgło wiskotyczne – do czego służy „wiskoza”?

Jak działa sprzęgło wiskotyczne?

Sprzęgło wiskotyczne ma w samochodach dwa różne zastosowania. Najczęściej jest wykorzystywane przy napędzie wentylatora chłodnicy. Sprzęgło wiskotyczne stanowi również element przeniesienia napędu w niektórych samochodach z napędem na cztery koła – odpowiada za rozdział mocy pomiędzy osiami. Jak działa „wiskoza” i czym objawia się jej uszkodzenie w układzie chłodzenia, a czym w układzie napędowym?

Sprzęgło wiskotyczne – budowa i zasada działania

Sprzęgło wiskotyczne składa się z obudowy, wewnątrz której znajdują się dwa zespoły płytek tworzące tarcze sprzęgła. Płytki są zanurzone w płynie roboczym – specjalnym oleju silikonowym, który zmienia swoją lepkość w zależności od temperatury.

Gdy temperatura oleju wzrasta, zwiększa się również jego lepkość, a płytki tracą możliwość dowolnego obracania się. W rezultacie oznacza to zasprzęglenie, czyli przekazanie mocy do tylnej osi w napędzie 4x4 lub do wentylatora chłodnicy w układzie chłodzenia. Gdy temperatura oleju spadnie, wiatrak lub tylne koła zostają odłączone.

Rola wiskozy w układzie chłodniczym

Podczas jazdy w trasie pęd powietrza wpadającego do chłodnicy jest wystarczający do schłodzenia płynu chłodniczego. Jednak w trakcie powolnej jazdy, szczególnie w sezonie letnim, sama chłodnica może nie zaoferować odpowiedniego chłodzenia. W takiej sytuacji sprzęgło wiskotyczne, łączące wirnik pompy chłodzenia z wentylatorem, sprzęga te dwa podzespoły. Wirnik napędza wówczas wentylator, który wtłacza do chłodnicy ogromną ilość powietrza.

Sprzęgło wiskotyczne w napędzie na cztery koła

Sprzęgło wiskotyczne stosowane w napędzie AWD łączy przedni i tylny wał napędowy. Jeżeli wszystkie koła obracają się z tą samą prędkością, tarcze sprzęgła pozostają w tej samej pozycji względem siebie. Napęd jest wówczas przekazywany na przednią oś.

Jeżeli tylne koła stracą przyczepność, zaczną obracać się wolniej. Spowoduje to różnicę prędkości obrotu tarcz sprzęgła. W rezultacie temperatura oleju w sprzęgle wiskotycznym wzrośnie, nastąpi sprzęgnięcie, a część mocy zostanie przekazana na tylną oś.

Analogicznie, jeżeli przednie koła stracą przyczepność, również pojawi się różnica w prędkości obrotu tarcz sprzęgła względem siebie. Temperatura oleju wzrośnie, zwiększy się jego lepkość, aktywując tym samym sprzęgło, a tylna oś otrzyma część mocy.

Objawy uszkodzenia sprzęgła wiskotycznego

Objawy uszkodzenia sprzęgła wiskotycznego w układzie chłodzenia mogą wynikać z zakleszczenia sprzęgła. W takim wypadku wentylator uruchomi się wraz z odpaleniem silnika. Jak sprawdzić sprzęgło wiskotyczne? Wystarczy próba obrócenia wiatraka ręką przy zgaszonym, zimnym silniku. Zakleszczone sprzęgło powoduje opór podczas obrotu wentylatora.

Może się wydawać, że sytuacja nie jest groźna, bo silnik utrzyma bezpieczną temperaturę pracy. Jednak znacznie wydłuży to czas osiągania optymalnej temperatury roboczej. Skutkiem tego będzie wyższe spalanie oraz przyspieszone zużycie podzespołów silnika. Nieustannie pracujący wiatrak obciąży również pompę wody oraz układ rozrządu.

Awaria wiskozy może objawiać się także przez brak pracy wentylatora. Wiatrak nie załączy się podczas powolnej jazdy w korku, mimo wzrostu temperatury silnika. Może to być efekt właśnie uszkodzenia sprzęgła wiskotycznego. Niektóre samochody mogą wykorzystywać klimatyzację do chłodzenia silnika w przypadku awarii. W takiej sytuacji zauważenie wzrostu temperatury i uszkodzenia sprzęgła wiskotycznego może być utrudnione.

Objawy uszkodzenia sprzęgła wiskotycznego w układzie przeniesienia mocy napędu 4x4 to charakterystyczne grzechotanie oraz głośna praca mechanizmu. Napęd na cztery koła będzie aktywny nawet przy pełnej przyczepności obydwu osi. przy uszkodzeniu sprzęgła wiskotycznego możliwy jest również brak przeniesienia mocy na tylne koła w razie potrzeby.

W sprawdzeniu stanu sprzęgła wiskotycznego pomocna będzie również kontrola szczelności. Jeżeli na wiskozie widoczne są wycieki, należy ją wymienić.

Sprzęgło wiskotyczne – wymiana czy regeneracja?

Awaria sprzęgła wiskotycznego może być sporym wydatkiem. Jego regeneracja nie jest łatwą czynnością, konieczne jest m.in. rozcięcie elementu i zaspawanie go po zakończeniu pracy. W przypadku awarii wiskozy wentylatora nie praktykuje się tego. Koszt nowego sprzęgła wiskotycznego układu chłodzenia waha się od około 180-200 zł do nawet 400-600 zł.

Nowa wiskoza wału napędowego jest dużo droższa. Zakup elementu wiąże się z wydatkiem od około 2500 zł wzwyż. Dlatego w tym wypadku regeneracja jest dużo powszechniejszym rozwiązaniem. Ceny regeneracji lub zakupu już zregenerowanego elementu to około 500-600 zł. Należy pamiętać, że regeneracja sprzęgła wiskotycznego powinna być powierzona profesjonalistom.

Nie oznacza to, że zakup nowej wiskozy jest zawsze pewnym rozwiązaniem. Z uwagi na właściwości oleju stosowanego w sprzęgłach wiskotycznych, konieczne jest ich właściwe przechowywanie. Dlatego kupując nowe sprzęgło wiskotyczne, należy wybierać sprawdzonych dostawców oferujących gwarancję sprawności produktu.