Zatarcie silnika – jak rozpoznać i zapobiegać?

Jakie objawy daje zatarty silnik?

Zatarcie jest najgorszą rzeczą, jakie mogą spotkać silnik. Naprawa jest zazwyczaj bardzo droga, a w wielu przypadkach całkowicie nieopłacalna lub wręcz niemożliwa. Wówczas pozostaje jedynie wymiana jednostki, co również nie należy do najtańszych operacji. Na szczęście zacieranie się silnika to proces, który można powstrzymać, jeżeli zostanie wykryty odpowiednio szybko. Jak rozpoznać zacierający się silnik i w jaki sposób powstrzymać to niepożądane zjawisko?

Zatarty silnik – dlaczego jednostka ulega zatarciu?

Mechaniczne elementy jednostki nie przylegają do siebie podczas pracy. Oddziela je od siebie warstwa oleju – tzw. film olejowy. Obecność oleju służy nie tylko smarowaniu podzespołów jednostki, ale również schładzaniu ich. Jeżeli film olejowy zostanie przerwany, np. przez zbyt niski poziom oleju lub awarię elementów układu smarowania, silnik zaczyna się zacierać.

Wbrew pozorom nie samo tarcie jest dla silnika zabójcze, a zbyt wysoka temperatura. Ocierające się o siebie podzespoły, takie jak np. tłoki i ścianki cylindrów, wytwarzają podczas tarcia ciepło. Nadmierny przyrost temperatury prowadzi do zwiększenia objętości metalowych elementów, które wypełniają wolną przestrzeń, aby w końcu zablokować się całkowicie. Zacieranie silnika nie dotyczy wyłącznie cylindrów oraz tłoków. Zerwanie filmu olejowego może wystąpić również m.in. na wałku rozrządu czy panewkach.

Objawy zatartego silnika – po czym poznać, że silnik ulega zatarciu?

Nie sposób określić, jak szybko zaciera się silnik. Wiele czynników wpływa na szybkość tego zjawiska. Przeoczenie pierwszych symptomów zacierającego się silnika może zakończyć się dla niego rychłą śmiercią. Odpowiednio szybka diagnoza umożliwia uratowanie jednostki. Po zaobserwowaniu objawów zatarcia należy niezwłocznie skierować się do warsztatu celem uzyskania potwierdzenia od specjalistów. Jak sprawdzić czy silnik jest zatarty?

Pierwsze objawy zacierającego się silnika to dźwięki, które nie występowały wcześniej. Dokładne zlokalizowanie punktu, z którego dobiegają hałasy, ułatwi określenie, co dokładnie ulega zatarciu. Jak brzmi zatarty silnik? W przypadku zatartych panewek hałas przypominający terkotanie będzie szczególnie słyszalny na luzie. Wałek rozrządu jest natomiast słyszalny poprzez charakterystyczny stukot przy co drugim obrocie wału. Niezależnie od tego, które elementy jednostki zacierają się, dźwięki będą regularne – występujące w równych odstępach czasowych. Ich brzmienie może nieco zmieniać się w zależności od obrotów silnika.

Zatarty silnik można rozpoznać również po obniżeniu się jego osiągów. Jeżeli moc jest odczuwalnie obniżona, samochód nie reaguje na pedał gazu tak jak wcześniej, a dodatkowo wzrosło zużycie paliwa, to powodem może być postępujące zacieranie jednostki. Oczywiście spadek mocy i wzrost spalania mogą wynikać również z innych powodów, dlatego po zaobserwowaniu go, należy zwrócić uwagę na brzmienie i poziom oleju.

W zdiagnozowaniu zatarcia silnika pomocny będzie wskaźnik temperatury silnika na zegarach samochodu. Jeżeli wskazuje on, że silnik pracuje w zbyt wysokiej temperaturze, należy niezwłocznie zweryfikować poziom oleju – poziom środka smarnego może być zbyt niski, aby zapewnić odpowiednie chłodzenie.

Objawy zatartego silnika to także dymienie. Na początku dym wydobywa się z rury wydechowej. Spowodowane jest to negatywnym wpływem wysokiej temperatury na proces spalania mieszanki. Dym może również wydobywać się spod maski, co sygnalizuje przegrzanie jednostki – należy wówczas niezwłocznie zatrzymać pojazd.

Zatarty silnik – przyczyny

Głównym powodem zatartego silnika jest jazda ze zbyt małą ilością oleju silnikowego. Powodem tego stanu rzeczy może być zwykłe niedopatrzenie, wynikające z braku regularnej kontroli stanu i poziomu oleju, ale może to być również np. uszkodzenie miski olejowej lub zapchany filtr oleju.

Zużyty olej silnikowy również nie zapewni odpowiednich parametrów, aby utrzymać film olejowy na całej powierzchni pracujących podzespołów silnika. Istotne są także parametry środka smarnego – olej dobrany odpowiednio do wymagań silnika jest podstawą, aby zapewnić ochronę jednostki.

Naprawa zatartego silnika – czy jest możliwa?

To, czy da się uruchomić zatarty silnik, zależy od tego, jak dalekie zmiany zaszły w jednostce. Wpływa to również na możliwości naprawy. Kwestia tego, czy zatarty silnik kręci, jest uzależniona od miejsca, w którym nastąpiło zatarcie. Jeżeli objęło panewkę lub wałek rozrządu, to najprawdopodobniej silnik zakręci. Zacieranie jednostki można podzielić na trzy etapy:

• Tarcie – tłok ociera o powierzchnię cylindra. Elementy szlifują się wzajemnie. Na tym etapie można jeszcze uratować silnik
• Nadtapianie – materiał, z którego zbudowano cylinder oraz tłok zaczynają się nadtapiać. W tym momencie naprawa silnika jest już niemożliwa
• Zespolenie – tłok oraz cylinder ulegają zespoleniu. Tłok blokuje się w cylindrze, a elementy silnika zostają wyrwane z obudowy.

 

Jak uniknąć zatarcia silnika?

Aby uniknąć zatarcia silnika, należy regularnie wymieniać olej oraz kontrolować stan elementów układu pod kątem szczelności oraz sprawności. Do tego należy dołożyć odpowiednią eksploatację, pozwalającą na rozgrzanie się oleju do odpowiedniej temperatury. Przestrzegając tych zasad, nie trzeba zanadto przejmować się ryzykiem przegrzania silnika.

Kontrola i wymiana oleju silnikowego

Wymiana oleju w samochodach wykorzystywanych do codziennej jazdy powinna być przeprowadzana co około 10-15 tys. km. Należy również dobrać odpowiedni rodzaj oleju. Olej do diesla oraz olej do silnika benzynowego różnią się od siebie, aby móc zapewnić możliwie najwyższe parametry w poszczególnych rodzajach jednostek napędowych. Przed wykonaniem wymiany oleju, warto kupić nieco większą ilość środka, aby pozostało ok. 0,5-1 l. Wówczas będzie można niezwłocznie uzupełnić powstały ubytek na trasie. Oprócz oleju należy koniecznie wymienić również filtr oleju. Podczas wymiany warto zwrócić uwagę, czy w starym oleju nie są widoczne ślady opiłków metalu, które są efektem ocierania się o siebie metalowych elementów jednostki i mogą zwiastować zacierający się silnik.

Sposób użytkowania samochodu pozwalający uniknąć zatarcia silnika

Dla ochrony przed zatarciem, oprócz zachowania odpowiedniego stanu i poziomu środka smarnego, istotna jest również właściwa eksploatacja jednostki napędowej. Olej, w pierwszych chwilach po rozruchu dociera do podzespołów silnika – niektóre z nich mogą wręcz pracować na sucho. Dlatego po odpaleniu samochodu warto poczekać około minuty przed rozpoczęciem jazdy. Nie należy również osiągać zbyt wysokich obrotów przed osiągnięciem przez środek smarny roboczej temperatury pracy. Nie znaczy to jednak, że po rozgrzaniu silnik zniesie wszystko. Częsta i długotrwała jazda na najwyższych obrotach również zwiększa ryzyko zatarcia.